ده نكته براي كنشگران حقوق حيوانات (2)
سيدحسن اسلامي اردكاني
در بخش نخست، سه نكته اصلي براي بحث درباره حقوق حيوانات را آوردم و اينك ادامه آنها بر اساس آنچه پيتر سينگر و هنري سپيرا نوشتهاند:
4. همواره اطلاعات و مستندات دقيق ارايه كنيد و هرگز در رسانهها اطلاعات مخدوش، مشكوك يا مبهم را پخش نكنيد. هيچ هدف مقدسي با شيوههاي نامقدس و فريبنده به دست نميآيد. گاه ناخواسته هيجانزده ميشويم و با اين تصور كه حمايت از حقوق حيوانات مهم است، اطلاعات نادرست و نادقيق را بازنشر ميكنيم. اين كار با هر هدفي صورت گيرد، در نهايت به بياعتباري خودمان و ايدهاي كه از آن دفاع ميكنيم ميانجامد.
5. مردم جهان را به دو گروه قديسان و مجرمان تقسيم نكنيد. شخصي كردن بحث گياهخواري و توهين به كساني كه موضع ما را ندارند، مشكلي را حل نميكند. انسانها تغيير ميكنند. گياهخواران نيز زماني گوشتخوار بودند و تغيير كردند. مهم آن است كه خود را به جاي آن ديگران بگذاريم و فكر كنيم اگر چه كاري ميكرديم، تغييري در رفتارشان حاصل ميشد.
6. همواره در پي گفتوگو، حل مسائل و ارايه طريق باشيد، نه صرف بيان مشكلات و پافشاري بر مواضع خود. بحث حقوق حيوانات مربوط به همگان است و نبايد كساني را كه مانند ما فكر نميكنند فاقد عواطف و مروت بدانيم. بهترين كار آن است كه در كنار اشاره به مشكلات، راههاي بديل اما واقعبينانه و كارآمد معرفي كنيم.
7. آماده تغيير روش و ابزار خود باشيد. مواجهه با مشكلات طبيعي است و اگر ديديد كه روشهاي شما كارآمد نبوده است، در پي گسترش كانالهاي ترويج انديشه خود برآييد و بكوشيد آگاهي عمومي را نسبت به حقوق حيوانات و ضرورت توجه به آنها بالا ببريد. در فرهنگي كه هنوز بسياري كسان تصور ميكنند حيوانات صرفا «فرآوردههاي گوشتي» يا «پروتیيني» هستند، جا انداختن حقوق حيوانات نيازمند تلاش هوشمندانه و پيگيري مستمر اين هدف است.
8. از بوروكراسي دوري كنيد. كساني كه تجربه پيگيري امور اداري و شركت در جلسات رسمي را دارند، ميدانند كه چگونه اينها روح آدمي را ميفرسايند. افرادي كه براي دفاع از حقوق حيوانات در پي تاسيس سازمان و انجمن بر ميآيند، بايد وقتي را صرف ثبت رسمي آن كنند، سپس در پي جايي براي استقرار برآيند. آنگاه مساله جذب نيرو و بعد هم نوبت يافتن منابع مالي ميرسد. كمي كه بگذرد، عمده انرژي و توان كساني كه مدافع حقوق حيوانات بودهاند، صرف كارهاي اداري و تامين منابع مالي و مسائلي از اين دست ميشود و به تدريج اصل قضيه كمرنگ ميگردد. بهتر است كه از خودتان شروع كنيد و با گفتوگو و فعاليتهاي غير رسمي به گسترش انديشه حمايت از حقوق حيوانات بپردازيد و در عين حال به شكل مناسبي مساله سازماندهي را دنبال كنيد.
9. به اقدامات قانوني و حقوقي براي حل مساله حقوق حيوانات متكي نباشيد. هيچ مصوبه و قانوني تا پذيرش و مقبوليت عمومي نداشته باشد، كارايي نخواهد داشت. خطر تاكيد بيش از حد بر پيگيري قانوني حمايت از حقوق حيوانات آن است كه گاه جايگزين فعاليت واقعي براي دفاع از حقوق حيوانات ميشود. تا زماني كه جملاتي از اين دست ميشنويم كه «در جايي كه حقوق انسانها رعايت نميشود، سخن از حقوق حيوانات بيمعنا است»، اصولا وضع مصوبه و قانون معناي روشني نخواهد داشت. بايد نخست در پي ارتقاي فهم عمومي در اين زمينه باشيم كه نقض حقوق انسانها، مانع از توجه به حقوق حيوانات نيست و اين دو لزوما به هم گره نخوردهاند، آنگاه كه اين فهم فراگير شد، ميتوان در پي قانوني ساختن برخي اقدامات و مجرمانه شمردن برخي رفتارها برآمد. بارها و بارها محيطبانان شرافتمند، در پي دفاع از محيطزيست و حفظ جان حيوانات، جان خود را از دست داده و كشته شدهاند و گاه براي دفاع از خودشان شكارچيان مهاجم را كشتهاند و خود تا مرز اعدام و قصاص پيش رفتهاند. پس بهتر است آگاهي عمومي را مقدم بر چيزهاي ديگر بدانيم.
10. همواره از خود بپرسيد «اين روش جواب ميدهد؟» هدف از فعاليت و كنشگري در عرصه محيطزيست و دفاع از حقوق حيوانات آن است كه تغيير محسوسي در جامعه رخ دهد. نكات پيشگفته نيز همه مقدماتي هستند براي اين هدف. پس بايد مراقب باشيم كه آرمان دفاع از حقوق حيوانات يا گياهخواري به يك «ايدئولوژي مقدس»! با اصول و مناسكي خشك تبديل نشود. مهم آن است كه اين انديشه و آرمان عملا به سود حيوانات و محيطزيست تمام شود وگرنه يك بازي نظري مانند ديگر بازيها خواهد بود. قرار است كه از حقوق حيوانات دفاع كنيم، نه از مواضع خودمان.
مشخصات كامل اين مقاله به اين شرح است:
“Ten Points for Activists “, Henry Spira and Peter Singer, InDefense of Animals, edited by peter Singer, Blackwell Publishing, 2006, p. 214-224.